कोल्हापुर च्या दक्षिणेला , कळंबा तलाव – काथ्यायनी टेकडी पार केली की एका वेगळ्या प्रदेशात आपण दाखल होतो.डोंगरी भागातील वळणावळणाचा रस्ता दुतर्फा वसलेल्या गावानां मागे टाकत , शेती – झाडी – ओढे आणि दोन नद्यानां ओलांडुन बिद्री – मुधाळतिट्टा मार्गे टुमदारश्या गारगोटी शहरात आणतो.हे भुदरगड तालुक्याचे मुख्य ठिकाण . येथुन भुदरगडला जायला दोन रस्ते आहेत. एक पुष्पनगर मार्गे व दुसरा बारवे मार्गे .गडावर पोहचल्यावर येथिल मंदीर – दोन छोटे व एक मोठा तलाव आणि सभोवार असलेली तटबंदी येथिल इतिहासाची साक्ष देतात. आजुबाजुचा विस्तीर्ण प्रदेश नजरेला सुखावतो.भुदरगडला भेटुन पुढे वेंगरुळ येथिल सव्यसाची गुरुकुलास भेट देणे म्हणजे गडावरील ईतिहास येथे जिवंत रुपात पाहण्याचा योग समजावा

श्री नितिन जोशी व आदरणीय लखन जाधवजींची ही संकल्पना साक्षात स्वराज्याच्या कालखंडात आपणास घेउन जाते यात शंका नसावी.धन्य ही माती , धन्य ही माणस . मुजरा यांच्या जिद्दीला – मुजरा यांच्या समर्पित वृत्तीला.येथिल रोमांच प्रत्यक्ष भेटीतच अनुभवणे न्याय्य ठरेल

कडगाव – मठगाव आणि मौनी महाराज व छत्रपति शिवाजी महाराज या दोन विभुतिंची भेट जेथे घडली ते पाटगाव.

मौनी मठ हा लाकुड व दगडातील बांधकामाचा दुर्मिळ नमुना मनाला भुरळ पाडतो . येथे मौनी महाराजांच्या समाधीचे दर्शन घेउन काही वेळ शांत बसावे , नितळ व्हावे , निर्विचार – निर्विकार व्हावे.पाटगावची छोटीशी बाजारपेठ पायी पालथी घालावी . कोकणाच्या तोंडाशी वसलेले हे दुर्गम गाव अतिपर्जन्याचे आगर आहे .गावाच्या पाठीवर वेदगंगेला आडवणारे मौनीसागर धरण दिवसाच्या उतरतीला जरुर पाहुन घ्यावे , मन प्रसन्नच होणारनिसर्ग – ईतिहास – संस्कुती यांचा त्रिवेणि संगम अनुभवायला भुदरगड पाटगाव भेट आवश्य करावी.

सव्यसाची गुरुकुलम् :
एक नवलाईभरा अनुभव.रानावनात बागडणारी ग्रामीण चपळाई पाहायची -अनुभवायची – त्यांतिल आपलेपणा -आभाळाएवढी माया जाणुन घ्यायची आणि मनाच्या गाभ्यात प्रसन्नता साठवायची तर वेंगरुळच्या सव्यसाची गुरुकुलम् मधील तीन -चार तासाच्या या सहवासात आपणास वेगळ्या विश्वात नेणारा – एका अल्हादात वावर करवून आणणारा हा जगावेगळा अनुभव.निर्मळ स्वागतापासून – हात उंचावुन परत यायची गळ घालणाऱ्या निरोपापर्यंत सर्व काही भारावणारे.

अतिथींचे पारंपारीक पद्धतीने स्वागत झाल्यावर – गुरुकुलाची ओळख करून दिली जाते. त्यानंतर तेथील बाल -गोपाळ – युवक -युवती युद्ध कौशल्याची दमदार प्रात्यक्षिके करतात. म्हणायला जरी प्रात्यक्षिक असले तरी त्यातील जोर -जोश खऱ्याखुऱ्या युद्धापेक्षा कमी नसतो. योध्यांची हत्यारावरील पकड – शत्रूवरील चपळ चाल ही एखादया वाघाला किंवा वाघिणीला सुद्धा हेवा करायला लावेल.

३०-४० मिनिटात येथील मल्लखांबावर दोरीप्रमाणे लवचिक वळणाऱ्या अंगकाठ्या बघितल्यावर या मल्लांना टाळ्यांचा गजर कमी पडायला लागतो. विविध हत्यारांचा खडखडाट पाहण्यात आपण गुंग होऊन जातो – मन थक्क होऊन जाते.दुर्गम वाडी -वस्तीवर-खेड्यात राहणाऱ्या या मुला – मुलींची समर्पित वृत्ती पाहून वाटते खरंच ” मेरा भारत महान ” आहे.

येथेच बनवलेल्या सुग्रास -सात्विक भोजनावर ताव मारून पुढील सत्राला आपण सज्ज होतो. अर्थातच भोजनाची सुस्ती झेलण्यासाठी येथील शस्त्र अभ्यास हे बैठे सत्र आपणास आवश्यक विश्रांती देतेच पण शत्राच्या विलक्षण विश्वात आपण बरेच काही शिकून घेतो.

सव्यसाची गुरुकुलचा परिसर वेंगळूर या अति दुर्गम अशा भुदरगड तालुक्याच्या एका कोपऱ्यात वसला असून या अडीच एकर क्षेत्रात आत्मसन्मानाचा हा दमदार ठेवा अनुभवायला यायचे म्हटले कि जास्त विचार करावा लागत नाही !!!